Prace na płótnie

Tutaj znajdziecie Państwo podstawowe informacje o wszystkich cyklach malarskich Edwarda Dwurnika wraz z pojedynczymi przykładami obrazów.

Kolejność cykli malarskich jest zgodna z numeracją, jaką nadał im autor, kiedy na początku lat 70 porządkował spisy swoich prac. Zachowana jest chronologia z następującymi wyjątkami:

a) Rozpoczęty w końcu lat 60 cykl „Podróże autostopem” ma numer dziewiąty (IX), choć jest bez wątpienia pierwszym cyklem malarskim w twórczości Edwarda Dwurnika.

b) Seria „Paryż”, namalowana w 1968 roku, chronologicznie drugi cykl, ma numer siódmy (VII).

c) W spisie cykli malarskich Dwurnika nie istnieje cykl o numerze ósmym.

d) Cykle, którym malarz nie nadał żadnego numeru  porządkowego zostały umieszczone na końcu. Są to: „Obrazy duże”, „Opowieści ludowe” i „Sławoszyno”.

 

Zakładka jest w trakcie opracowywania, jeszcze nie wszystkie informacje są dostępne.

 

CYKL I DROGA
1970-1971

Choć przed 1970 rokiem powstało już wiele obrazów z cykli „Podróże autostopem” (IX) i „Paryż” (VII), Dwurnik nadał numer pierwszy serii „Droga”. To dziesięć pionowych obrazów o wysokości 210 cm ukazujących dziesięć stacji Drogi Krzyżowej. Scenerią są ulice nieokreślonych bliżej podmiejskich miasteczek końca lat 60.

 

CYKL II GIPSOWY PLENER
1970-1971, 1985, 1990

Ogromna, gipsowa głowa na środku miasta, przesłaniająca pejzaż, rzucająca długi cień, górująca nad ludźmi, widoczna zewsząd i narzucająca swą męczącą obecność może wyobrażać przemoc władzy, a zarazem jej umowność i trywialność. Kolejne płótna stanowią kolejne wariacje motywu wielkiej głowy umieszczonej w miejskim krajobrazie. Pierwsze dziesięć obrazów z lat 1970-71 znajduje się w kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Następne obrazy w cyklu powstały w latch późniejszych i znajdują się w różnych prywatnych kolekcjach.

 

CYKL III RÓŻNE BŁĘKITY
1971

Dziesięć pionowych obrazów z cyklu „Różne błękity” artysta namalował na podstawie rysunków i grafik, które tworzył w tym okresie. Skupił się w nich na okrucieństwie i przemocy, zadawanej ludziom przez innych ludzi. Sylwetki oprawców i ofiar potraktowane są monochromatycznie i światłocieniowo, zastygłe i sztywne, jak marionetki. Tło stanowi schematycznie namalowana zabudowa przypominająca martwą dekorację sceniczną. Tytuł cyklu nawiązuje do kolorytu nieba, pod którym, niezależnie od odcienia, ciągle rozgrywa się teatr przemocy. Kolejne obrazy to kolejne „fazy męczeństwa”, od pierwszej do dziewiątej. Serię zamyka „Patrol” — dwóch mężczyzn na motorach jadących wzdłuż ogrodzenia w wiejskim, pustym krajobrazie.

 

CYKL IV CHMURY
1971-1974

„Chmury” to cykl jedenastu scen z codziennego życia mieszkańców Polski epoki PRL-u. Żyją, pracują, rozmawiają, biją się, odpoczywają, a powyżej po niebie obojętnie i leniwie przesuwają się skłębione chmury. Cykl zapowiada serię „Sportowcy”.

 

CYKL V CHWILA
1971-1972

Seria trzydziestu obrazów z serii „Chwila” powstała równolegle z cyklem „Chmury”. Bohaterowie to ci sami mieszkańcy peerelowskiej Polski, tym razem uchwyceni w tzw. „mgnieniu oka”, w jakimś krótkim, ulotnym momencie. Obrazy malowane są szybko, umownie, uproszczona została kolorystyka, a drugi plan jest potraktowany płasko, rysunkowo i jednobarwnie, jak w grafice.

 

CYKL VII PARYŻ
1968

To cykl zaledwie czterech obrazów — widoków stolicy Francji. Do namalowania ich posłużyły artyście rysunki, które wykonał w plenerze w Paryżu w tym samym roku. Kiedy na początku lat 70. postanowił uporządkować spisy prac, nadał paryskiemu cyklowi numer siódmy (VII), pomimo tego, że jest wcześniejszy niż cykle I, II, III, IV, V i VI.

 

CYKL IX PODRÓŻE AUTOSTOPEM
1967-2018

„Podróże autostopem”, czyli widoki miast z lotu ptaka (lub drona, jak powiedzielibyśmy dzisiaj), to najdłużej tworzony i najliczniejszy cykl malarski Edwarda Dwurnika. Punktem wyjścia dla prac z tej serii była twórczość Nikifora Krynickiego. Dwurnik przejął, a następnie rozwinął i rozbudował sposób, w jaki Krynicki malował miejską i podmiejską zabudowę, drzewa, pola i ludzi —  uproszczony i płaski, bazujący na barwnej plamie obwiedzionej ciemniejszym konturem. Pierwsze obrazy Edwarda Dwurnika z tego cyklu przypominają zwielokrotnione kompozycje Nikifora, ale już w drugim i trzecim roku pracy Dwurnik nadaje zabudowie trójwymiarowość i mnoży motywy nieobecne u Nikifora. W latach 90 w ramach „Podróży autostopem” powstają dwie nieoficjalne pod-serie: tzw. „miasta diagonalne” i „niebieskie miasta”.

 

CYKL X KRZYŻ
1979-1984, 1991

Seria „Krzyż” to różne wyobrażenia ukrzyżowania Chrystusa. Zarówno sceneria, jak i oprawcy są różni; więzienny kat, sąsiedzi z tej samej ulicy, złodzieje-mordercy próbujący ukryć ciało. Cykl powstał w dwóch etapach; pierwsze trzydzieści obrazów powstało w latach 1979-84 i są w małym rozmiarze. W 1991 artysta powrócił do tematu ukrzyżowania i namalował  duże wersje (210 x 150 cm) dwudziestu wcześniejszych kompozycji.

 

CYKL XI WARSZAWA
1966-2018

Wizerunki stolicy Polski widzianej z lotu ptaka mogłyby być podzbiorem cyklu „Podróże autostopem”, ale artysta — Warszawiak — nadał serii osobną numerację. Namalował przeszło dziewięćset widoków Warszawy. Wielokrotnie te same motywy — Zamek Królewski, Plac Trzech Krzyży, Plac Defilad, Trasę W-Z.

W ramach cyklu „Warszawa” wiosną i latem 1981 roku Dwurnik stworzył dziewiętnaście proroczych krajobrazów stolicy po wprowadzeniu Stanu Wojennego. Wkrótce po ukończeniu ostatniego, w grudniu 1981 na własne oczy zobaczył swoje obrazy — opustoszałe, szare ulice, czołgi, zasieki i brudny, niebieskawy śnieg. Za te obrazy w kwietniu 1983 roku Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” przyznała artyście Nagrodę Kulturalną „Solidarności” za lata 81 i 82.

 

CYKL XII NAMIĘTNOŚCI
1968-1978

 

CYKL XIII DYPLOM
1970

W 1970 roku Edward Dwurnik ukończył siedmioletnie studia na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. 5 czerwca 1970 roku obronił pracę dyplomową na Wydziale Malarstwa. Było to jedenaście horyzontalnych obrazów batalistycznych, które tworzą cykl „Dyplom”. Ich kompozycje wypełniają nacierające na siebie grupy ludzi; fantastycznych rycerzy, wojowników ze sztandarami, mężczyzn z kijami, trójzębami, mieczami. Część teoretyczna dyplomu zatytułowana „Rozumienie dzieła sztuki” składała się z rozprowadzonej wśród studentów ASP ankiety i wyciągniętych z niej wniosków.

 

CYKL XIV PORTRET
1966-2018

Cykl „Portret” tworzony przez Edwarda Dwurnika na przestrzeni całego życia w sposób szczególny ujawnia geniusz artysty. Z jednej strony to popis spostrzegawczości i wielkiego malarskiego talentu malarza, który potrafił uchwycić zarówno podobieństwo modela, jak i jego psychikę. Z drugiej strony Dwurnik opracował własny malarski język, „metodę”, dla portretu nadającą mu nowoczesny rys. Poza doskonale namalowanymi postaciami pozujących, artysta umieścił na obrazach odręczny opis postaci: imię, nazwisko, wiek, znak zodiaku, wykształcenie, wykonywany zawód, hobby i inne informacje dopełniające charakterystykę każdego modela. Dzięki tej warstwie, portrety Dwurnika unikają archaiczności, z jaką nieustannie boryka się współczesne malarstwo portretowe.

Większość portretów powstała z inicjatywy artysty, mniejsza część na zamówienie. Wśród sportretowanych była bliższa i dalsza rodzina artysty (żona Teresa Gierzyńska, córka Pola Dwurnik, teściowie artysty, rodzeństwo, siostry żony), znajomi artyści (np. rodzina Dunikowskich, Ewa Kuryluk, Przemysław Matecki z żoną). historycy sztuki i współpracownicy (np. Agnieszka Morawińska, dyrektorka Galerii Zachęta), a także wielu wybitnych i cenionych twórców innych dziedzin, np. wokalistka zespołu Manaam Kora Jackowska, trębacz i kompozytor Tomasz Stańko, poetka i autorka tekstów Agnieszka Osiecka, dziennikarka Monika Olejnik i inni.

 

CYKL XV SPORTOWCY
1972-1992

„Sportowcy” to jeden z najbardziej znanych i ważnych cykli malarskich Edwarda Dwurnika. Barwny, nieco groteskowy i dosadny portret ludzi epoki PRL-u, w latach 70 malowany płasko, niemalże komiksowo, w latach 80 ekspresjonistycznie i antyestetycznie, przeszedł do kanonu polskiego malarstwa i stanowi ważną jego część. W 2011 niemiecki mecenas sztuki Dr Osman Djajadisastra we współpracy z wydawnictwem Agra Art wydał monograficzny album cyklu „Sportowcy”, w którym znalazły się wszystkie obrazy z tytułowej serii.

 

CYKL XV SPORTOWCY C.D.
1997-2018

Cykl „Sportowcy C.D.” – to kontynuacja „Sportowców”. Jego bohaterowie to Polacy urodzeni w PRL-u ukazani w czasie pierwszych lat transformacji. Flagowe motywy kolejnych płócien to  szybko zarobione duże pieniądze, szybkie i ekscytujące kariery finansowe, prywatyzacja, powrót wagi kościoła, nowe grupy zawodowe popularne w nowym systemie ekonomicznym, nowe gwiazdy gazet i telewizji, nowe mody, nowe postacie na scenie kulturalnej etc. Obrazy są na ogół lekko prześmiewcze i bardzo kolorowe, jak ówczesny pejzaż Polski — pełen mało wyrafinowanych krzykliwych reklam i szyldów drobnych przedsiębiorstw. Wiele kompozycji to podwójne lub grupowe portrety, nierzadko konkretnych osób.

 

CYKL XVI ROBOTNICY
1975-1991

Polska walcząca z komunistycznym oprawcą to główny temat cyklu „Robotnicy”. Wiosną 2023 roku Fundacja Edwarda Dwurnika planuje wydanie monograficznego albumu serii „Robotnicy”.

 

CYKL XVII GAZETA
1976-1977

Cykl „Gazeta” obejmował 15 obrazów w rozmiarze 146 x 97 cm, ukazujących okładki magazynów i pierwsze strony gazet wydawanych w Polsce w 1976 i 1977 roku. Były to kolejno: „Express Wieczorny”, „Stolica”, „Literatura”, „Przyjaciółka”, „Panorama”, „Prawo i życie”, „Przekrój”, „Kobieta i życie”, „Kulisy”, „Polska”, „Sztuka”, „Przyjaźń”, „Prezgląd Sportowy”, „Ty i ja” oraz „Perspektywy”. Obrazy, stworzone w duchu amerykańskiego Pop Artu, dość wiernie odzwierciedlały pierwowzory. W kolejnych latach Edward Dwurnik, niezadowolony z owych płaskich wizerunków, zamalował je, Zachowały się tylko dwa obrazy, sprzedane do prywatnych kolekcji.

 

CYKL XVII DROGA NA WSCHÓD
1989-1991

„Droga na wschód”, powstała m.in. pod wpływem lektury wspomnień Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jest poświęcona ludziom zesłanym przez reżim stalinowski na Syberię. Tytuły obrazów to nazwy miejsc i miejscowości zesłań. Całość utrzymana jest w monochromatycznej kolorystyce, prawie całkowicie czarno-białej; na tle śnieżno-białego krajobrazu widnieją czarne postacie ludzkie.

 

CYKL XVIII OD GRUDNIA DO CZERWCA
1990-1994

Cykl „Od grudnia do czerwca” to malarski hołd złożony przez Edwarda Dwurnika dziewięćdziesięciu sześciu ludziom zamordowanym przez MO, ZOMO, SB i ŁWP według ustaleń Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w latach 1981-1989, której  przewodniczył Jan Rokita. Tytuł cyklu nawiązuje do tego przedziału czasowego: grudzień to grudzień 1981, wprowadzenie w Polsce stanu wojennego, a czerwiec to czerwiec 1989 — pierwsze wolne wybory. Utrzymane w ciemnej kolorystyce obrazy ukazują zarysy postaci, ofiar lub ich oprawców, zarysy miejsca zbrodni, czasem trudną do odczytania sytuację. Elementem dominującym są kwiaty — dzikie, wybujałe, całe wiązanki, pojedyncze kwiatostany — złożone na grobie zabitych przez malarza.

 

CYKL XIX NIECH ŻYJE WOJNA!
1991-1993

Szaleństwo wojenne, opętanie przemocą, maskulinizacja konfliktów zbrojnych, fetyszyzacja militariów i pogarda to stany umysłu i zjawiska, które krytykuje seria „Niech żyje wojna!”. Edward Dwurnik precyzyjnie opracował schemat, według którego namalowane są obrazy: jednobarwne płaskie tło i nieregularnie umieszczone na nim barwne głowy przywódców wojennych i wojowników (żołnierzy, rycerzy, partyzantów), sprzęt militarny, broń, symbole zwycięstwa i chwały, płonące budynki i inne. Do cyklu należy także kompozycja reliefowa wycięta przez artystę piłą spalinową w drewnianej płycie oraz obraz namalowany na fioletowym atłasie naciągniętym na ramę.

 

CYKL XX BŁĘKITNY
1992-2018

Cykl „Błękitny” to morskie pejzaże. Na żadnym z obrazów nie jest widoczna linia horyzontu, całość kompozycji wypełnia woda — wzburzone morskie fale, biała piana, połyskująca, ciemna toń. Obrazy namalowane szybko szerokimi pociągnięciami pędzla niekiedy są bliskie abstrakcji. Większość namalowana jest w odcieniach błękitu pruskiego, a kilka w odcieniach ziemistej zieleni.

 

CYKL XXI ROMANTYCY
1986-2010

Cykl „Romantycy” można nazwać autorską galerią portretów wielkich Polaków. Są tu zarówno przedstawiciele epoki Romantyzmu, jak i osoby żyjące w innych epokach; poeci (Jan Kochanowski, Adam Mickiewicz, Cyprian Kamil Norwid, Wisława Szymborska), pisarze (Zygmunt Krasiński, Witold Gombrowicz, Gustaw Herling-Grudziński, Jarosław Iwaszkiewicz), artyści wizualni (Władysław Strzemiński i Katarzyna Kobro, Jan Matejko, Jacek Malczewski), twórcy teatru (Helmut Kajzar), przywódcy duchowi (Maksymilian Maria Kolbe), politycy (Stanisław Kościuszko, Bronisław Geremek), filozofowie (Tadeusz Kotarbiński), badacze kultury (Maria Janion). Na tle innych olejnych prac Edwarda Dwurnika, serię wyróżnia kolażowa technika. Portrety wycięte są z tektury i naklejone na płótno, a następnie ekspresyjnie pokryte farbą.

 

CYKL XXII WYLICZANKA
1996-1999

Jak wskazuje nazwa cyklu — „Wyliczanka” to ciągi malutkich postaci, zwierząt i scen, humorystycznie ujętych i skomentowanych zabawnym podpisem, tudzież imieniem i nazwiskiem. Są tu przedstawiciele różnych grup społecznych („154 męczenników”, 1996, „122 czarownice”, 1996), różnych zawodów („155 plastyczek polskich”, 1996, „178 aktorów polskich”), celebryci i osobistości mediów („450 kamieni szlachetnych”. 1997), historia ubioru („195 strojów ludowych”, 1996), a także zwierzęta („92 polskie psy”, 1997) i autobiografia artysty („Moje grzechy”, 1999, „Kobiety mojego życia”, 1999). Seria ma charakter silnie karykaturalny i groteskowy.

 

CYKL XXIII DWUDZIESTY TRZECI
1998-2018

Obrazy należące do cyklu „Dwudziestego trzeciego” można podzielić na kilka kategorii tematycznych: historia Polski („Socjalizm”, 1999, „III Rzeczpospolita to my!!!”, 2000), historia i motywy żydowskie („Tubylcy i wędrowcy”, 1998, „Ośmiu czytających Żydów”, 2000), tematy muzyczne (‚New York Jazz”, 1998, „Barok”, 1999, „Kontrabasista”, 2018), soczyste, częściowo fantazyjne pejzaże („Nieszawa”, 2000, „Różowy pomost”, 2016, „Sosny”, 2018), obrazy okolicznościowe lub namalowane na indywidualne zamówienia oraz — najliczniejsze — kwiaty (przede wszystkim tulipany, a także kaczeńce, maki, róże i inne). Wszystkie te prace łączy intensywna kolorystyka („barwy prosto z tuby”) i ekspresyjna skrótowość ujęcia. 

 

CYKL XXIV PLENER
2000-2006

 

CYKL XXV DWUDZIESTY PIĄTY
2000-2018

Na poczatku nowego stulecia Edward Dwurnik postanowił zgłębić jeszcze jeden nieporuszany przez niego do tej pory temat malarski — abstrakcję. Pierwsze prace z tego cyklu zbudowane są z regularnie położonych plam i pasów kolorystycznych. Niketóre z nich przywodzą na myśł obrazy z cyklu Błękitne. Jednakże gro abstrakcyjnych obrazów Dwurnika to barwne kompozycje ze swobodnie wylewanej na płótno farby akrylowej. Tak jak niegdyś zapożyczył metodę rysowania zabudowy i pejzażu od Nikifora Krynickiego, tak teraz Edward Dwurnik zwrócił się do innego mistrza starszego pokolenia — amerykańskiego malarza Jacksona Pollocka. Dwurnik rozwinął pollockowskie action painting kolorystycznie, ale też materiałowo. Powierzchnię wielu prac z tej serii poza rozbryzgami farby zdobią także monety, guziki, gwoździe, a nawet miedzizane płaskowniki rzucone na płaszczynę schnącego płótna w toku pracy.

 

CYKL XXVI ELA
2003-2016

W cyklu „Ela” Dwurnik postanowił zmierzyć się z klasycznym motywem malarskim: aktem z modela. We wcześniejszych latach akt pojawia się w twórczości Dwurnika głównie w rysunku oraz jako element większych kompozycji (np. postać polskiej Nike w cyklu „Robotnicy”). Tym razem artysta stworzył obszerną serię aktów kobiet w ciąży, do których pozowały mu znajome i znajome znajomych, czasami także całe rodziny – partnerzy ciężarnych i ich dzieci. Namalował też kilka aktów męskich.

 

CYKL XXVII POPRAWIĆ MOZARTA

2007-2008

 

CYKL OBRAZY DUŻE (cykl bez numeru porządkowego)

1973-2013

Edward Dwurnik rozpoczął tworzenie wielkoformatowych obrazów w 1973 roku. Do największej ściany pracowni-mieszkania w Międzylesiu przytwierdził drewnianą ramę o wysokości 277 i szerokości 457 cm. Rozpiął na niej płótno i zagruntował, a następnie namalował pierwszą monumentalną pracę — „Owoce Ziemi”. Gdy obraz wysechł artysta zdjął go z ramy i zwinął w rulon, na ramie zaś rozpostarł kolejne płótno. Wówczas powstało sześć obrazów. W dwóch kolejnych pracowniach w Warszawie — w mieszkaniu na Stegnach i później w domu na Sadybie — artysta powtórzył tę metodę. Na największej ścianie obu pracowni wisiała drewniana rama, na której powstawały kolejne monumentalne obrazy. Łącznie jest ich pięćdziesiąt. Stylistycznie odpowiadają różnym cyklom malarskim Dwurnika. Są tu zatem Sportowcy (np „Narada produkcyjna”, 1974, „Klęska urodzaju”, 1975), kilkanaście obrazów rozwijających tematy z cyklu „Robotnicy” („Czekamy na proroka”, 1980, „I like this snow”, 1980, „Zbiórka na placu”, 1983), dwa płótna ukazujące morskie fale („Ocena”, 1992, „Morze”, 1992), świat widziany z lotu ptaka („Owoce Ziemi”, 1973, „Nowy Jork”, 2009), a także kompozycje o tematyce historycznej („Konstytucja 3 Maja”, 1989, „Jestem prezydentem”, 1990, „Tiurma”, 1986-87, dwie „Bitwy pod Grunwaldem”, 2009 i 2010). Kilka obrazów jest wzbogaconych dziecięcą kreską córki artysty — kilkuletniej Poli, widoczną w dolnych partiach („I like this snow”, 1980, Trzecia zmiana”, 1983, „Wiosna”, 1985).

 

CYKL OPOWIEŚCI LUDOWE (cykl bez numeru porządkowego)

1974

Jest to grupa kilkunastu płócien w rozmiarze 81 x 65 cm, stanowiących obrazowe interpretacje kilkunastu klasycznych opowieści żydowskich. Seria została pokazana najprawdopodobniej tylko raz — na wystawie indywidualnej Edwarda Dwurnika w holu Teatru Żydowskiego w Warszawie w 1974 roku.  Większość z nich poświęcona jest konkretnym postaciom, m. in. prorokowi Danielowi, biblijnym Rut, Judycie i Holofernesowi, przeniesionym w czas współczesny artyście.

 

CYKL SŁAWOSZYNO (cykl bez numeru porządkowego)

1976

Cykl „Sławoszyno” powstał w całości w plenerze podczas czterdziestodniowego pobytu Edwarda Dwurnika i Teresy Gierzyńskiej we wsi Sławoszyno na Kaszubach latem 1976 roku. Założeniem wyjazdu było połączenie wakacji z pracą twórczą skupioną na społeczności i pejzażu Sławoszyna. Jej wynikiem jest 28 obrazów olejnych ukazujących mieszkańców wsi, głównie dzieci, na tle wioski. Obrazy precyzyjnie oddają rysy modeli, zabudowę i krajobraz. Ich integralnym elementem jest opis, swoista „legenda” — wszystkie najważniejsze składniki kompozycji (ludzie, domy, drogi, inne elementy) mają swoje numery i są podpisane.